De Hoge Raad oordeelde recent dat grensoverschrijdend gedrag in een afhankelijkheidsrelatie niet per definitie kwalificeert als ernstig verwijtbaar handelen waardoor de werknemer zijn aanspraak op de transitievergoeding verliest.

Inhoud casus

Wat was er aan de hand? Een docent bewegingsleer van de toneelschool had zich meerdere keren schuldig gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag richting studentes. Naar aanleiding hiervan ontving de docent waarschuwingen en werd hij erover geïnformeerd dat fysiek contact met studentes verboden was. Desondanks ging de docent weer in de fout. Zo had hij een studente tijdens een ontspanningsles een volledige lichaamsmassage gegeven, terwijl dat geen didactisch doel had, en had hij een andere studente op haar billen getikt ‘omdat hij dat al langer had willen doen’.

Verloop procedure

Naar aanleiding van de incidenten wendde de toneelschool zich tot de kantonrechter. De kantonrechter ontbond de arbeidsovereenkomst wegens verwijtbaar handelen en oordeelde dat het gedrag van de docent zelfs ernstig verwijtbaar was. Hierdoor verloor de docent niet alleen zijn baan maar ook zijn aanspraak op de transitievergoeding. De docent ging vervolgens tegen deze uitspraak in hoger beroep.

Het gerechtshof oordeelde vervolgens dat de arbeidsovereenkomst terecht was ontbonden, maar dat geen sprake was van ernstig verwijtbaar gedrag. Daarvoor waren drie elementen van belang. Allereerst had de toneelschool onvoldoende duidelijkheid geschept over toelaatbare omgangsvormen met studenten. Daarnaast had de toneelschool de docent na de waarschuwingen moeten monitoren omdat zij ermee bekend was dat de docent massageles (als onderdeel van de ontplanningsles) gaf, hetgeen niet was gedaan. Tot slot was van belang dat de docent geen kwade bedoelingen had. Hierdoor behield de docent het recht op de transitievergoeding. De toneelschool kon zich niet vinden in dit oordeel van het gerechtshof en ging vervolgens in cassatie.

De Advocaat-Generaal, die de Hoge Raad adviseerde, pleitte voor de vuistregel dat seksueel grensoverschrijdend gedrag in een afhankelijkheidsrelatie (zoals die van docent-student) in beginsel ernstig verwijtbaar handelen oplevert. Dat zou tot gevolg hebben dat niet alleen de arbeidsovereenkomst van de werknemer wordt ontbonden, maar ook dat de werknemer het recht op de transitievergoeding verliest.

Oordeel Hoge Raad

De Hoge Raad verwierp echter de geopperde vuistregel. De Hoge Raad oordeelde – in lijn met eerdere rechtspraak – dat terughoudend moet worden omgegaan met het ontzeggen van het recht op de transitievergoeding. Zo volgt uit de wet in welke gevallen een werknemer geen aanspraak meer kan maken op een transitievergoeding, bijvoorbeeld bij ernstig verwijtbaar handelen. Bij de beoordeling of daarvan sprake is, dienen, aldus de Hoge Raad, alle omstandigheden van het geval te worden meegenomen. Hieronder valt niet alleen het gedrag van de werknemer maar ook het gedrag van de werkgever. Gezien dit juridische kader oordeelde de Hoge Raad dat het te kort door de bocht zou zijn om een bepaald soort gedrag al op voorhand als ernstig verwijtbaar te kwalificeren. Daar voegde de Hoge Raad aan toe dat het aannemen van de vuistregel afbreuk zou doen aan de verantwoordelijkheid van de werkgever om grensoverschrijdend gedrag in de organisatie te voorkomen en bij signalen van dergelijk gedrag op te treden.

Door het oordeel van de Hoge Raad staat definitief vast dat de toneelschool aan de inmiddels ontslagen docent de transitievergoeding dient te betalen.

Relevantie voor de praktijk

Kortom: seksueel grensoverschrijdend gedrag in een afhankelijkheidsrelatie leidt dus niet automatisch tot het oordeel dat sprake is van ernstig verwijtbaar gedrag.

Verder volgt uit de uitspraak dat het handelen en/of nalaten van de werkgever een belangrijke rol speelt bij de beoordeling. Heeft de organisatie onvoldoende beleid of wordt dit beleid niet nageleefd? Dan zal het voor de werkgever minder eenvoudig zijn om de werknemer bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst geen transitievergoeding te betalen. Het is daarom van belang dat ondernemingen een duidelijk beleid over grensoverschrijdend gedrag hanteren, dat het beleid bij de werknemers onder de aandacht wordt gebracht en het beleid ook wordt nageleefd.

Wilt u meer weten? Of heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Linda van der Vaart of Saskia Bollen. Zij zijn telefonisch te bereiken via 030 251 6424 en per email via lvandervaart@vanodijk.nl of sbollen@vanodijk.nl